Op 15 november 2010 is bij een archeologisch onderzoek in Zwolle, geheel onverwachts, een menselijk skelet aangetroffen. Nader onderzoek wees uit dat het een jongeman is, begin twintig en 169 centimeter lang, die geleefd heeft tussen 1316 en 1440. Aan de houding van het skelet was meteen te zien dat het hier niet om een gewone begrafenis gaat. Hoogstwaarschijnlijk is de man dood of in doodsnood achtergelaten in het struikgewas, dat toentertijd buiten de stadsmuur van Zwolle te vinden was: de handen waren aan de voorzijde van het lichaam, ter hoogte van de schenen, bijeengebonden met een leren band om de polsen. Tussen de elleboog- en kniegewrichten was een houten stok geplaatst en zijn schedel was zwaar beschadigd. Voor de stadsarcheologen duidelijke aanwijzingen dat het hier om een moordzaak gaat.
Helaas stond er geen bordje bij met een toelichting, een naam of een verklaring. Over de naam, het motief, de moordenaar(s) kunnen we slechts gissen. Elke gedachte hierover is speculatie. Maar ook speculatie heeft vele charmes. Je kunt in het wilde weg gaan fantaseren. Dat is leuk en spannend. Je kunt ook zoeken naar scenario’s die heel dicht bij de historische werkelijkheid blijven: Hoe en waarom kwamen mensen in die tijd op gewelddadige wijze aan hun einde? Je wordt dan een soort detective op zoek naar de oplossing voor een eeuwenoude cold case. Opwindend, dramatisch en bloedstollend!
De Zwolse stadsarcheologen hebben de vermoorde jongeman de naam Hermen gegeven. Het Zwolse orkest Musica Michaelis en de Zwolse verhalenverteller Stan Fritschy zijn op zoek gegaan naar mogelijke oplossingen van deze cold case: Wie was Hermen? Dit heeft een muzikale theatervoorstelling opgeleverd. In de voorstelling wordt het publiek uitgenodigd de archeoloog en de historicus te volgen. Vanuit hun kennis krijgt de toeschouwer een inkijk in realistische, historisch verantwoorde scenario’s.
Het schrijven van het script en het vinden van de juiste muziek, je fantasie de vrije loop geven en de historie geen geweld aan doen was een enerverend proces. Als scriptschrijver, musici en verteller waanden we ons steeds meer in de wereld van populaire televisieprogramma’s als CSI. Zouden wij deze cold case, een zeshonderd jaar oud mysterie kunnen oplossen? En daar in een voorstelling verslag van kunnen doen? In de voorstelling komen we in de buurt van een oplossing, maar het voor de hand liggende mysterie – wie was hij, waarom is hij vermoord en door wie? – zal altijd een mysterie blijven. Met de vondst van Hermen is echter wel een ander, oermenselijk mysterie eindelijk opgelost. Ook dat wordt in de voorstelling Wie was Hermen? onthuld!
Een replica van het skelet van Hermen is te zien in Waanders In de Broeren. In de vloer van de begane grond ligt hij zoals hij gevonden is. Op de bovenetage is Hermen te zien met een gezichtsreconstructie en in kleren zoals die in de middeleeuwen veel gedragen werden.
De Zwolse stadsarcheologen hebben een rapport geschreven over het hele onderzoek naar deze unieke vondst: Hermen. Opgraving en onderzoek van een skelet aan de Spinhuisbredehoek, Hemmy Clevis en Michael Klomp (red.), Archeologische Rapporten Zwolle 78, 2015.
Met de voorstelling Wie was Hermen? brengen we de middeleeuwen voor oud en jong tot leven. De historische locatie, waar de voorstelling wordt opgevoerd, maken de beleving extra spannend. Wie het waagt de voorstelling te bezoeken, zal nooit meer loskomen van de vraag Wie was Hermen?